Αν και η τριχόπτωση μπορεί να εκδηλωθεί και στα δύο φύλα, υπάρχουν ορισμένες διαφορές στον τρόπο και τον χρόνο εκδήλωσής της σε άνδρες και γυναίκες.
Για να αντιληφθείτε την έναρξη της τριχόπτωσης, είναι σημαντικό να γνωρίζετε τον φυσιολογικό κύκλο ζωής της τρίχας. Τα μαλλιά μακραίνουν περίπου 1-1,5 εκατοστό κάθε μήνα, δηλαδή περίπου 15 εκατοστά τον χρόνο. Κάθε τρίχα αποτελείται από δύο διαφορετικές δομές, κάθε μία από τις οποίες παίζει τον δικό της ρόλο στην ανάπτυξη της τρίχας. Η πρώτη είναι το τριχοθυλάκιο, που βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια του δέρματος. Είναι ο ζωντανός οργανισμός που παράγει νέες τρίχες μέσα από μία σύνθετη διαδικασία δημιουργίας νέων κυττάρων. Η δεύτερη είναι το στέλεχος της τρίχας, δηλαδή το ορατό τμήμα της τρίχας έξω από το δέρμα. Κάθε στέλεχος αναπτύσσεται από τον βολβό της τρίχας, ένα σημείο του τριχοθυλακίου που μετατρέπει τις θρεπτικές ουσίες σε κερατίνη, την πρωτεΐνη που αποτελεί δομικό υλικό σύνθεσης της τρίχας.
Ο κύκλος ζωής της τρίχας έχει τέσσερις φάσεις: α) την αναγενή, που αποτελεί την ενεργή φάση ανάπτυξης της τρίχας, β) την καταγενή, που αποτελεί μία φάση μετάβασης από τη φάση ανάπτυξης στη φάση ανάπαυλας, γ) την τελογενή ή αλλιώς φάση ανάπαυλας, και δ) την εξωγενή που αποτελεί τη φάση πτώσης της τρίχας. Αν αυτός ο κύκλος διαταραχθεί, τότε είναι πιθανό να εκδηλωθεί έντονη τριχόπτωση.
Η αναγενής φάση αποτελεί το ξεκίνημα του κύκλου ζωής της τρίχας. Στη φάση αυτή, η τρίχα αναπτύσσεται σταθερά. Υπό φυσιολογικές συνθήκες, σε οποιαδήποτε στιγμή περίπου το 85-90% των τριχών βρίσκεται σε αυτή τη φάση. Όλες οι τρίχες του σώματος περνάνε από την αναγενή φάση, αν και η διάρκεια αυτής της φάσης διαφέρει ανάλογα με το σημείο του σώματος. Κατά μέσο όρο, οι τρίχες στο τριχωτό της κεφαλής αναπτύσσονται για 2-6 χρόνια, ενώ αντιθέτως οι τρίχες στα πόδια μένουν σε αναγενή φάση για περίπου 2 μήνες. Αυτό εξηγεί γιατί τα μαλλιά μακραίνουν πολύ περισσότερο από τις τρίχες του προσώπου και του σώματος.
Μόλις ολοκληρωθεί η αναγενής φάση, κάθε τριχοθυλάκιο περνάει στην καταγενή φάση ή αλλιώς μεταβατική φάση. Το στέλεχος της τρίχας σταματάει να αιματώνεται από το τριχοθυλάκιο και επομένως σταματάει να αναπτύσσεται, ενώ το ίδιο το τριχοθυλάκιο ελαφρώς συρρικνώνεται. Αυτή η φάση διαρκεί μερικές βδομάδες.
Κατά τη διάρκεια της τελογενούς φάσης, το τριχοθυλάκιο ξεκουράζεται. Το στέλεχος της τρίχας παραμένει σε φάση ανάπαυλας και δεν αναπτύσσεται. Περίπου το 10-15% των τριχών του τριχωτού της κεφαλής βρίσκεται σε τελογενή φάση ανά πάσα στιγμή. Όπως και η αναγενής φάση, έτσι και η τελογενής διαφέρει σε διάρκεια ανάλογα με την περιοχή της τριχοφυΐας. Στις περισσότερες περιοχές του σώματος, διαρκεί λίγες βδομάδες, ενώ αντιθέτως στα μαλλιά διαρκεί περίπου 3-4 μήνες.
Αυτή είναι η τελευταία φάση του κύκλου ζωής της τρίχας. Σε αυτό το στάδιο, η παλιά τρίχα αποσπάται από το τριχοθυλάκιο και πέφτει, ενώ την ίδια στιγμή μία νέα τρίχα γεννιέται για να ξεκινήσει ο κύκλος ζωής της από την αρχή. Η εξωγενής φάση διαρκεί περίπου 2-5 μήνες. Καθημερινά πέφτουν 50-100 τρίχες και την πτώση τους τρίχας μπορεί να διευκολύνουν το λούσιμο ή το βούρτσισμα.
Η ανδρογενετική αλωπεκία αποτελεί την πιο συνηθισμένη μορφή τριχόπτωσης στους άνδρες, ενώ ταλαιπωρεί και μεγάλο αριθμό γυναικών. Συγκεκριμένα γονίδια καθιστούν τα τριχοθυλάκια ευάλωτα στις ανδρικές ορμόνες, και πιο συγκεκριμένα στη διυδροτεστοστερόνη (DHT), προκαλώντας τη συρρίκνωσή τους και επομένως την παραγωγή όλο και πιο λεπτών και αδύναμων μαλλιών. Είναι μύθος ότι τα συγκεκριμένα γονίδια κληρονομούνται μόνο από την πλευρά της μητέρας. Αν υπάρχουν μέλη από οποιαδήποτε μεριά της οικογένειας που άρχισαν να χάνουν τα μαλλιά τους σε νεαρή ηλικία, τότε αυξάνονται οι πιθανότητες να βρεθείτε κι εσείς αντιμέτωποι με την ανδρογενετική αλωπεκία.
Η τριχόπτωση μπορεί να σχετίζεται με ένα έντονο ψυχικό ή σωματικό τραύμα, το οποίο προκαλεί σοκ στον κύκλο ζωής της τρίχας και την οδηγεί πρόωρα σε φάση ανάπαυλας. Σε αυτήν την περίπτωση, τα μαλλιά αρχίζουν να πέφτουν περίπου 3-6 μήνες μετά το συναισθηματικό σοκ, την ασθένεια ή τον τραυματισμό. Αυτή η μορφή τριχόπτωσης συνήθως είναι παροδική και αποκαθίσταται μετά την επούλωση και την ανάκαμψη του οργανισμού.
Ορισμένες παθήσεις όπως ο υποθυρεοειδισμός, η αναιμία, το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών, καθώς και κάποια αυτοάνοσα νοσήματα, σχετίζονται με την τριχόπτωση. Το ίδιο ισχύει και για συγκεκριμένες κατηγορίες φαρμάκων, όπως τα στεροειδή, τα αντικαταθλιπτικά, τα αντιπηκτικά, οι β-αναστολείς, και τα φάρμακα χημειοθεραπείας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα μαλλιά τείνουν να ξαναμακραίνουν μετά τη θεραπεία, όμως αρκετές φορές όχι στον ίδιο βαθμό ή με την ίδια ποιότητα τρίχας που ήταν παλαιότερα.
Οι βιταμίνες μπορεί να είναι ευεργετικές για την καλή λειτουργία του οργανισμού, με το δεδομένο ότι λαμβάνετε τις σωστές βιταμίνες στην κατάλληλη δόση. Αν λαμβάνετε υπερβολικές ποσότητες από συγκεκριμένες βιταμίνες, τότε μπορεί να προκληθεί τριχόπτωση. Για παράδειγμα, έχει παρατηρηθεί ότι η υπερβολική λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης Α, μπορεί να προκαλέσει τριχόπτωση. Τα καλά νέα είναι ότι αυτή η μορφή τριχόπτωσης είναι αναστρέψιμη και μόλις σταματήσει η υπερβολική λήψη, τότε αποκαθίσταται η ανάπτυξη των μαλλιών.
Ορισμένες βιταμίνες και μεταλλικά στοιχεία, όπως η βιοτίνη, ο σίδηρος, ο ψευδάργυρος, οι βιταμίνες της ομάδας Β, καθώς οι βιταμίνες C και E, είναι απαραίτητες για υγιή μαλλιά. Αν κινείστε σε χαμηλά επίπεδα, τότε είναι πιθανό να στερείτε από τα μαλλιά σας την απαραίτητη τροφή για την ανάπτυξή τους.
Η εγκυμοσύνη φέρνει πολλαπλές αλλαγές στο γυναικείο σώμα. Τη στιγμή που ορισμένες γυναίκες απολαμβάνουν πυκνά, λαμπερά μαλλιά την περίοδο της κύησης, πολλές αντιμετωπίζουν αυξημένη τριχόπτωση εξαιτίας των ορμονικών διακυμάνσεων και του στρες που συνοδεύουν την περίοδο των εννέα μηνών, αλλά και αρκετό διάστημα μετά τον τοκετό.
Μία αλλαγή στα επίπεδα των γυναικείων ορμονών μπορεί να πυροδοτήσει την έναρξη της τριχόπτωσης στις γυναίκες. Μία τέτοια αλλαγή μπορεί να προκληθεί με την εμμηνόπαυση ή τη λήψη αντισυλληπτικών χαπιών.
Το σεσουάρ, το σίδερο μαλλιών, οι βαφές, οι περμανάντ και τα ισιωτικά προϊόντα ταλαιπωρούν τα μαλλιά. Οι υψηλές θερμοκρασίες και οι επιθετικές χημικές ουσίες είναι βλαβερές τόσο για τη ρίζα, όσο και για το στέλεχος της τρίχας. Προσπαθήστε να αποφεύγετε το υπερβολικό styling και να αφήνετε τα μαλλιά σας να στεγνώνουν μόνα τους με τον αέρα.
Είναι απολύτως φυσιολογικό να χάνετε περίπου 50-100 τρίχες την ημέρα στο πλαίσιο του κανονικού ρυθμού ανανέωσης των μαλλιών σας. Μπορεί να ακούγονται αρκετές, όμως αν σκεφτείτε ότι το κεφάλι ενός μέσου ανθρώπου έχει περίπου 100.000 τρίχες, η απώλεια αυτή είναι ασήμαντη και περνάει απαρατήρητη. Αν όμως αρχίσετε να παρατηρείτε αρκετές πεσμένες τρίχες στην μαξιλαροθήκη σας, το σιφόνι της ντουζιέρας, το πάτωμα ή πάνω στα ρούχα σας στο τέλος της ημέρας, τότε μην τις αγνοήσετε.
Συνήθως η αραίωση των μαλλιών δεν γίνεται εύκολα αντιληπτή, επειδή δεν συμβαίνει από τη μια μέρα στην άλλη. Τα μαλλιά αραιώνουν σταδιακά, με αποτέλεσμα να χρειάζεται ιδιαίτερη παρατηρητικότητα για να διαπιστωθεί η απώλεια του όγκου τους. Όμως, αν παρατηρήσετε ότι διαφαίνεται πιο έντονα το δέρμα του κεφαλιού ανάμεσα από τα μαλλιά σας, αν έχει γίνει πιο φαρδιά η χωρίστρα ή αν είναι λιγότερα τα μαλλιά σας όταν τα πιάνετε αλογοουρά, τότε όλα αυτά αποτελούν ξεκάθαρα σημάδια αραίωσης των μαλλιών.
Η υποχώρηση της πρόσθιας γραμμής αποτελεί ένα ηχηρό καμπανάκι ανδρογενετικής αλωπεκίας στους άνδρες. Η υποχώρηση παρατηρείται αρχικά στην περιοχή γύρω από τους κροτάφους και κατά μήκος της πρόσθιας μετωπιαίας γραμμής, και εξελίσσεται με τέτοιο τρόπο που θυμίζει σε σχήμα το γράμμα «Μ».
Είναι πολύ πιθανό να παρατηρήσετε μικρές αλλαγές στην ανάπτυξη ή το styling των μαλλιών σας. Ειδικά στην περίπτωση της ανδρογενετικής αλωπεκίας, η ευαισθησία των τριχοθυλακίων στη δράση μιας ανδρικής ορμόνης που λέγεται διυδροτεστοστερόνη (DHT) προκαλεί τη συρρίκνωσή τους, με αποτέλεσμα να παράγουν πιο λεπτές, αδύναμες τρίχες. Αν είχατε συνηθίσει να χτενίζετε πυκνά, υγιή, λαμπερά μαλλιά μέχρι τώρα, μπορεί να παρατηρήσετε ότι έχουν γίνει πιο αδύναμα, λεπτά και ατίθασα.
Ένα απλό τεστ για να διαπιστώσετε αν υποφέρετε από τριχόπτωση, είναι να περάσετε τα δάχτυλά σας ανάμεσα από τα μαλλιά σας, σαν να θέλατε να τα ξεμπλέξετε. Αν με αυτήν την κίνηση μείνουν στα χέρια σας πάνω από 3 πεσμένες τρίχες, τότε είναι πολύ πιθανό να υποφέρετε από τριχόπτωση. Αναζητήστε εγκαίρως ιατρική θεραπεία!